Proefavond verzorgd door Rob van Kalmthout
Zelden stonden er op dinsdagavond zoveel glazen op tafel. Om alvast in de stemming te komen voor de wijnreis naar Oostenrijk in april, presenteerde Rob van Kalmthout een paar uitgebreide series Grüner Veltliner en Blaufränkisch.
Oostenrijk produceerde in totaal ruim 2,3 miljoen hectoliter wijn in 2023. Voornamelijk witte wijnen van Grüner Veltliner, gevolgd door de rode Zweigelt, de witte Welschriesling (met name voor dessertwijnen) en de rode Blaufränkisch. Rob is erg te spreken over de website Riedenkarten.at, waar zeer gedetailleerde informatie te vinden is over het terroir en de wijnstijlen van alle wijnregio’s van Oostenrijk. Zo ook over de regio’s Kamptal, Wachau en Mittelburgenland.
We proeven vandaag:
- Grüner Veltliner Kamptal 2019 horizontaal
- Grüner Veltliner Wachau 2019 horizontaal
- Blaufränkisch Mittelburgenland 2011-2017 verticaal
Wijnregio’s Oostenrijk
De proeverij begon met een horizontale vergelijking van witte wijnen uit het topjaar 2019. De eerste flight bestond uit wijnen uit de regio Kamptal.
Serie 1: Grüner Veltliner Kamptal 2019 horizontaal
In Oostenrijk onderscheidt men kwaliteitswijnen in drie verschillende klasses: 1) Riedenwein, 2) Ortswein en 3) Gebietswein. We starten met de enige Orstwein van de avond: Langenloiser Grüner Veltliner 2019 Ortswein (Alte Reben) van Weingut Brundlmayer. Annemiek benoemt het fruit, citrus, de frisheid en vuursteen. De wijn heeft veel tonen van geel fruit, aangenaam prikkelend zuur en lichte aroma’s van peper.
Vervolgens is de Ried Stein Grüner Veltliner 2019 van Bernhard Ott aan de beurt, een van de topproducenten van het land. Deze stijl is nu prachtig, maar heeft ook nog eens een houdbaarheid van zeker 20 jaar. Peter glundert – hij vindt ‘m frivool en prijst de aandronk. Ook Annemiek is erg te spreken over deze stijl, omdat er zoveel in te ontdekken valt. Zelf ruik ik een melange van kruisbessen, grapefruit en appels. Genieten!
Hierna maakt Ried Dechant Kamptal Alte Reben Grüner Veltliner 2019 van Rabl de tongen los. Geuren van verse boter en snoepjes komen me tegemoet. Deze wijn heeft 6 maanden sur lie gelegen en dat maakt dat deze stijl veel rijker en voller aandoet dan zijn voorgangers. “Perfect op dronk!” aldus Peter en bekroont deze tot de mooiste van de serie.
Serie 2: Grüner Veltliner Wachau 2019 horizontaal
Ten zuidwesten van de Kamptal regio vinden we de Wachau, een gebied met een heel eigen kwaliteitssysteem, met name gebaseerd op het alcoholpercentage. De drie categorieën helpen consumenten de stijl en intensiteit te herkennen.
- Steinfeder (<11,5%) – Licht, fris, droog, ideaal als ‘terraswijn’.
- Federspiel (11,5% – 12,5%) – Medium body, elegant, geschikt als ‘voorgerechtwijn’.
- Smaragd (>12,5%) – Vol, complex, krachtig, geschikt voor langere rijping, de ‘hoofdgerechtwijn’.
Gerard trapt af met serie 2: zachte zuren, kruidig en een stevig bittertje. Deze Ried Steinriegl Smaragd Grüner Veltliner uit 2019 van Josef Donabaum is een veelbelovende start van deze reeks. Lichte vanille tonen, bloesem, geel fruit, mineraliteit en boter maken het tot een complexe stijl die ook nog eens heel mooi in balans is.
Rob baalt van de wijn die daarop volgt: “Fenomenaal goed en het meest complex van allemaal, had ik meer van willen kopen!”. Hij heeft het over de Prager Ried Achleiten Grüner Veltliner Smaragd 2019. De wijn ruikt licht belegen en zit vol met geel fruit. Weer die combinatie van grapefruit, zure groene appels en kruisbes, medium(+) zuren, mineraliteit en een lange afdronk. Gerard vindt ‘m zelfs tropisch aandoen.
We gaan door met twee wijnen van Domäne Wachau. Dezelfde stijl, maar dan met een leeftijdsverschil van wel 18 jaar. Beiden komen van Ried Achleiten: een wijngaard in Weissenkirchen in de Wachau. Allereerst staat de Ried Achleiten Grüner Veltliner Smaragd 2019 op tafel. Krachtige zuren, bittertje, vettig en robuust, vindt Gerard. Deze wijn heeft flink wat body, veel mineraliteit en een hoge zuurgraad.
Van de laatste van deze reeks, de Domäne Wachau Ried Achleiten Grüner Veltliner Smaragd uit 2001, zijn we diep onder de indruk. Dit is een fantastisch voorbeeld van hoe geweldig Grüner Veltliner kan rijpen. 24 jaar oud, prachtig rijp en op dronk. Medium goudgeel van kleur. Maar dan die aroma’s! Ik herken nougat, marsepein, bijenwas, honing en citroenrasp. Van zo’n wijn lijkt de tijd gewoon even stil te staan. Gerard is er ook erg over te spreken en haalt de complexiteit en tonen van boenwas en honing aan. Wanneer Rob het uitgesproken aroma van dillekruid benoemt, ruikt de rest van het gezelschap het ineens ook (dit herkenbare psychologische fenomeen wordt ‘anchoring’ genoemd). Een geur die de complexiteit en rijping van deze wijn extra tot uitdrukking brengt.
Serie 3: Gesellmann Hochberc Blaufränkisch verticaal
Na de witte wijnen volgt een verticale proeverij van Gesellmann. Rob wilde geen 2014 in deze Blaufränkisch reeks, want “slecht jaar!”. En dus was de wijnmaker zo meedenkend om hem 2011, 2012, 2013, 2015, 2016 en 2017 aan te bieden. Dankzij deze gigantische flight van zes wijnen staan alle tafeltjes afgeladen vol.
2011: Iedereen is vol lof. Dit is Berry’s favoriet: melkchocolade, oud hout, veel herfstbos, hapsap, kruidigheid, kersen, erg mooi! Willem-Jan vindt deze zelfs “gruwelijk mooi!” en benoemt de kersen, bramen en chocolade.
2012: Net zoals de eerste, heeft de 2012 een prachtige diepe kleur die op het randje van granaatrood en robijnrood balanceert. Ik ruik steranijs, pruimen en gekookt fruit. Berry benadrukt de veel zoetere aanzet in deze stijl t.o.v. de vorige, en ontdekt krentjes, zoethout en rozenbottel.
2013: Opvallend aan deze is in eerste instantie de kleur; medium granaatrood en daarmee aanzienlijk lichter dan de andere vijf wijnen. Rob van Ginneken zegt; een schoolvoorbeeld van kurk. En inderdaad. Al doet het gedroogde fruit, de pruimen, steranijs, kruidnagel en chocolade die ik toch óók nog ruik, vermoeden dat deze wijn erg mooi is geweest.
2015: Een veel meer belegen neus, cederhout, pruimen, veel kersen en bramen, aldus Berry. In de neus vind ik een spel van rode en zwarte bessen en bramen. Veel fruitconcentraat en lekker zwoel.
2016: Je kunt duidelijk merken dat de wijnen steeds jonger worden. De 2016 toont zeer intens zwart fruit, zoals bramen en kersen, maar heeft nog best strenge tannines. Peter vindt deze wel al een mooie rondeur hebben.
2017: Maarten Roos vindt deze heel fijn, mede dankzij het zwarte fruit, bramenjam en chocolade. Wederom toon deze stijl een geweldige kruidigheid: steranijs, kruidnagel en zelfs kaneel, gepaard met aroma’s van aalbessen en frisse zuren.
Aan het eind van de avond zijn we het er allemaal over eens: wat de Grüner Veltliners betreft, zijn die uit de Wachau duidelijk complexer qua stijl. Bij de rode wijnen zijn er veel onderlinge verschillen in voorkeur; een kwestie van smaak. 2017, 2019 en 2021 schijnen goede jaren voor rood te zijn, dus hopelijk komen die laatste twee in de toekomst nog eens op tafel, Rob! Zeker iets om naar uit te kijken tijdens de aankomende wijnreis.
Rob sluit de proeverij af met een rijtje ‘verticale proeftips’. “Ik koop altijd 6 flessen van iets. De eerste drink ik altijd te jong. De 2017 is nu aan de beurt. Elk jaar trek ik er dan eentje open. De magnum volgt juist een jaar later.” Doe er je voordeel mee.
Verslag door: Valerie Bollen
De eerste, de Markowitsch Chardonnay 2020, zet een hoop mensen op het verkeerde been. ‘Je fopt ons!’, aldus Noël. ‘Sauvignon Blanc en Viognier tonen en een zweetneus’. Valerie vermoedt een warmer gebied, vanwege het rijpe fruit (naast frisheid). Een smakelijke, betaalbare Chardonnay uit de Pay d‘Oc, gokt Peter.
De Côte de Nuits-Villages 2017 van Désertaux-Ferrand. Nu zijn we toch wat zuidelijker dan de Chablis en dat proef je. Rijp fruit en de ronde aanzet van beschaafd houtgebruik met een licht filmend mondgevoel. ‘Geconcentreerd, prettige bittertjes, gewoon lekker!’, Gerard is enthousiast. Kees wordt blij van de rijpe tonen (abrikoos) en de fijne lange afdronk. Eric meent tonen van verbrand rubber te ruiken (Zuid-Afrika?) en proeft een wijn met veel warmte en body. Grappig is dat deze wijn niet alleen Chardonnay bevat, maar ook 30% Pinot Blanc. Dit geeft ‘m wat extra rondeur, lekker!
De Ataraxia 2020, afkomstig van de Walker Bay in Zuid-Afrika. Ook hier wisselende proefnotities. ‘Flauwe neus, zoetzure aanzet, citrus, wat hard’ volgens Gerard, maar Cees vindt in zijn glas een kruidige en vanille neus, citrus maar ook tropisch (ananas en abrikoos) met fijne zuren. Noëls notities sluiten op dat laatste aan: mango, elegantie en intensiteit. Ik vind zelf de aanzet ook wel wat strak, met behoorlijke zuren.
De Directors Cut Chardonnay 2020 van Francis Ford Coppola kan op meer eensgezindheid rekenen. Stuivende neus, rijk, mooie ronde bitters, voller en zwoeler maar tegelijkertijd verfijnd. ‘Lekker!’ Mogen we eigenlijk niet gebruiken, maar ja, als ie lekker is mag dat toch gewoon gezegd worden? Een fraaie wijn van € 25,95.
En de uitsmijter is de Tenuta Rapitalà Chardonnay 2019, een wijn uit Sicilië. Goudgeel, notig in de neus (amandelen, walnoot) en Valerie moet zoeken naar het fruit. Komt uiteindelijk bij terecht bij mango. Redelijk scherpe zuren in de aanzet maar de wijn wordt daarna milder, viscoos, met mooie bitters na. Aanvankelijk met een lage intensiteit, maar die neemt geleidelijk toe naarmate je langer proeft. Bijzonder!
De Frizzante indrinker is gemaakt van gelber muskateller, een glas met vorlijke geur.
Sattlerhof 2019 Ried Kapellenweingarten
Wolmuth 2019 Ried Sausaler Schlössl
Wolmuth 2019 Ried Steinriegl
Tement 2018 Ried Zierreg
Wolmuth 2019 Ried Edelschuh
De indrinker Codorníu Gran Codorníu vintage 2015 Pinot Noir, van het oude Spaanse huis Codorníu in de wijnstreek Cava DO Catalonië. Het heeft een mooie roze-oranje kleur, fijne mousse, framboos, aardbei en mineralen in de neus, fris, bittertje en fruit, zacht en mineralen. Velen vinden de afdronk fijn. Dat bittertjes best lekker kunnen zijn, net als de zuren en zoetjes laat deze cava zien.
Beide wijnen hebben eucalyptus en munt in de neus maar de tweede is meer uitgesproken, mooie zuren in balans en veel smaak concentratie en fijne tannine. Zitten we in Zuid Italië of in Bordeaux? Rhone, Spanje, Haut Medoc, van alles is genoemd, maar……. beide geblindeerde wijnen komen uit Oostenrijk. Ze zijn van Leo Hilliger uit Burgenland, de eerste 100% St Laurent, 12 maanden op hout. Druiven staan op leem en kiezel in Burgenland, tegen de Hongaarse grens. De tweede wijn is een blend van Shiraz, Zweigelt en Merlot uit 2016. Deze heeft ook houtrijping en daarna nog een keer flesrijping. Iedereen is op het verkeerde been gezet met deze twee mooie wijnen uit Oostenrijk!!
Na Oostenrijk gaan we weer terug naar Spanje, maar dan meer naar het westen: Rioja Alta. Twee geblindeerde rode wijnen die de meesten ook weer op het verkeerde been hebben gezet. Volgens Maarten bevat de eerste wijn veel donkerfruit houttonen, in de smaak geïntegreerde tannine en complexe afdronk. Is het een Bordeaux? Is het Cabernet? 
De reis gaat verder. Weer wordt er getwijfeld over het land waar de laatste twee rode wijnen vandaan komen. Is het Frankrijk of Italië? Volgens Eric heeft de eerste wijn wat boter en na een tijdje oude boter in de neus, is hard en peperig. In de mond stevig, hout, harde wijn maar ook wat fris. De tweede, bruin, neus maggi aards, weinig fruit in mond ook aards. Saskia, is het gedeeltelijk met Eric eens, was eens mooier, bouillon en lavas maar ook nog wat fruit in mond. De tweede roept wat vraagtekens op, het is een heel mooie wijn, maar was deze ooit mooier of gaat deze nog mooier worden? Na verloop van tijd krijgt deze wijn ook een mooiere afdronk en volgens Willen-Jan zelfs jammig en zoet in de neus. Paul heeft andere proefnotities, bij de eerste verse kersen, een sangiovese op nieuwe hout. De tweede is een Toscaanse wijn, Carbernet met Merlot, blend die krachtig is en jodium heeft, hij vindt het een hele mooie wijn. Zelf vind ik in de eerste wijn ook de anijs tonen duidelijk naar voren komen. Beide wijnen komen inderdaad uit Italie, de eerste wijn is een Villa Antinori Chianti Classico Riserva uit 2012 (Marchesi Antinori) en de tweede een Brunello di Montalcino Riserva 2007 (Conti Constanti). Deze tweede wijn wordt alleen gemaakt in de mooiste jaren. Je kunt deze drinken tussen 2018 en 2030, dus hij is net op dronk. 
We eindigen de reis in Oostenrijk, de uitdrinker is donker geel, mooie perzik geur, muscat, hazelnoot, bittertje maar ook zoet. Kracher specialiseert in zoete wijnen. Deze Beerenauslese is gemaakt van 60% Welsriesling en 40% Chardonnay. Het wijnhuis Kracher ligt in het Seewinkel gebied in het Oostenrijkse Burgenland. Door de verdampende periodes van het Neusiedler Meer, mistige avonden en het warme Pannonische klimaat, is het continu warm en vochtig en kan de Botrytis Cinera zich goed ontwikkelen, wat de basis is voor deze Trockenbeerenauslese.
