Als het om Loire-wijnen gaat
zitten we bij Peter van den Besselaar goed. Al meer dan 31 jaar bezoekt hij met
Nelly het gebied. Dat bleek maar weer tijdens de proeverij; bij bijna elke
wijnmaker is hij langs geweest. Hij haalt ‘goudgerande herinneringen’ op aan de
plattelandskeuken, het hotel van Madame de Backer, wijnboeren zonder duidelijk
adres. (U zoekt La Pépière? Allez, U staat er recht voor!) Voor Peter is Loire
het synoniem voor vloeibaar geluk. Echter: Loire-wijnen zijn bij onze club niet
bijzonder geliefd. Het gebied is zo groot. De zuren zijn zo hard. De Cabernet
Franc heeft teveel paprika in de smaak. Het ene jaar is het andere niet. Nogal
wispelturig en eigengereid. Weinig charme. Ondefinieerbaar. Kortom: moeilijk.
 |
| Savennieres |
Hoe gaan we deze vooroordelen
‘kantelen’? Peter roept de hulp in van Andrew Jefford. Op zijn eigen
onnavolgbare wijze zegt Jefford: stel je referentiekader in op onvolmaaktheid. “these wines often have a lovely unloveliness at their heart” Nee, sterker nog: vier die
onvolmaaktheid. Onvolmaaktheid is een integraal
onderdeel van de kwaliteit van de wijn. Jefford geeft het voorbeeld van een
Savennières: terughoudend, weerbarstig, geur van droog stro, gedroogde bloemen
en een scherpe, bijna ranzige boterigheid, dan zure pruimen in de mond, een
sobere mineraliteit en een beetje oxidatief. We gingen van de wijn houden,
juist vanwege het feit dat de wijn niet probeerde te plezieren.” En echt, het
helpt om je neus en gehemelte open te stellen voor onvolmaaktheid. Voor
karakter en weerbarstigheid. Het is misschien de enige manier om terroir te
kunnen proeven, te doorgronden.
We starten ongebruikelijk,
namelijk met de rode wijnen. Zes keer Cabernet Franc, om
vervolgens één Melon de Bourgogne (Muscadet) te proeven en daarna 5 keer Chenin
Blanc.De flessen rode wijnen zijn geblindeerd, maar we krijgen wel alvast het totale
overzicht te proeven wijnen, dat geeft houvast.
De line-up van de rode wijnen is
als volgt:
• Domaine des Bonnes Gagnes 2010 Anjou Villages Brissac
• Domaine René Noël Legrand cuvee Les Terrages 2011 Saumur Champigny
• Domaine des Bonnes Gagnes 2012 Anjou Villages Brissac
• Les Cormiers 2015, Domaine La Porte Saint Jean, Sylvain Dittière, Saumur
Champigny, Hartendief Peter
• Clos de l’Echo 2011, Couly Dutheil, Chinon
• Le grand Clos 2010, Yannick Amirault, Bourgueil [kurk]
En nu verwacht de lezer een
verslag van proefnotities, sterk uiteenlopende meningen, (on)volmaakte
beschrijvingen van aroma’s, details en pregnante uitspraken. Dat wil ik niet
doen, hoogstens één constatering van Willem Jan de revue laten passeren die
opmerkt dat geduld loont bij het proeven. “Als je te snel je neus in het glas
steekt, ruik je vooral de scherpe randjes, de zwavel, het zwembad, de jodium”.
Bij walsen, snuffelen, weer walsen en ‘nog effe wachten’ ruik je versoepeling.
Het fruit komt los, er ontvouwen zich ‘verzachtende omstandigheden’. Een
universeel geldend principe, maar bij deze wijnen extra waar, ze geven hun
kwaliteiten niet snel prijs. Geduld loont.
Wijnmakers met karakter
Wat ik wel wil doen: 3 wijnmakers
uit deze proeverij met tekst en een fotoportret in het zonnetje zetten. Wijnmakers
met karakter. Met groot respect voor de natuur. Ze zijn het liefst in de
wijngaard. Ze laten het terroir spreken. Ze persen zachtjes. Ze hebben geduld
bij de vergisting. Ze zijn wars van poeha. Kwaliteit. En niks anders.
Van de zes Cabernet Francs is er
één die de harten steelt van veel van de aanwezigen: Les Cormiers van Sylvain
Dittière. Geboren in een gezin van rozenkwekers, maar al vroeg met het
wijnvirus besmet. Loopt stage bij Thierry Germain (Roches Neuves), Marc Tempé
(Elzas) en Domaine Clos Rougeard (Sylvain is getrouwd met een dochter van
Charly Foucault). In 2010 begint hij zijn eigen domein. De wijngaarden worden
strikt biologisch bewerkt. Lange inweektijden, druif-eigen gisten, lange
rijping op houten vaten (waarvan 20% nieuw hout), geen filtering, een pietsje
sulfiet. En om binnen acht jaar je wijnen op de kaart te krijgen bij Alain
Passard zijn L’ Arpège (het drie-Michelinsterren-groente-restaurant in Parijs) is
toch een waar kunststukje. Hieronder een fotografisch portret van het domein
van Dittière, zie de beeldbronnen aan het eind van dit verslag.
FOTOPORTRET SYLVAIN DITTIÈRE
Van boven naar beneden: Sylvain Dittière; toegangshek tot het
domein; fermentatie in beton, hout en glasfyber; uitgestrekte kelders.
Staan we dan stil bij het
contrapunt in deze proeverij: Chateau Thebaud 2012 van Domaine de la Pépière, Muscadet
de Sèvre et Maine. Grote man achter dit domein is Marc Ollivier. Kijken we
terug naar z’n grootvader, een kleine (wijn)boer met 3 hectare wijnstokken,
naast tabak en koeien. Hij verkoopt het overgrote deel van zijn wijn in vat aan
café’s in Nantes. “Hij bezorgde ze zelf, vat voor vat”. De familie wordt
groter, wijn brengt onvoldoende op, zijn vader gaat in loondienst voor andere
boeren werken. Marc gaat natuurwetenschappen studeren in Nantes. Maar
realiseert zich: dadelijk sta ik voor de klas of doe ik onderzoek. ‘Ik wilde
buiten zijn, in contact met de natuur. En ik wilde in de buurt blijven van m’n
geboortestreek, dus dacht ik; hè, waarom word ik geen wijnboer?’ Iets voor
zijn twintigste begint hij met 7 hectare. Veel originele onderstokken, met
perfecte ligging, dicht tegen de rivier de Sèvre. Inmiddels 35 hectare, 30 wit,
5 rood. Tegenwoordig biodynamisch bewerkt. Wederom alles langzaam, eerlijk en
puur. Geen startersgist gebruiken (zeer gebruikelijk in de streek, snelle
gisting, primaire aroma’s, de wijn kan binnen een jaar de markt op), de wijn
blijft 30 maanden rijpen op de gistsporen in ondergrondse tanks, weinig
toegevoegde sulfieten, je zou het ook natuurwijn kunnen noemen.
Opmerkelijk: ongeveer 80% van z’n
productie gaat naar de Verenigde Staten. Dat is vooral te danken aan zijn
importeur Dressner, die al in 1990 begon met de import van Muscadet van La
Pépière.
Een ander opmerkelijk feit: de
ouderingscapaciteit van de wijnen, die makkelijk 10, 20 tot 30 jaar kunnen
ouderen. Bij de foto met de oesters onderaan in het fotoportret staan
proefflessen klaar uit 1983, de foto is uit 2013.
Toch nog even mijn proefnotitie om
een kleine indruk te hebben van de wijn: ‘Een neus die doet denken aan
zomerregen op trottoirtegels, zacht en zuiver, een sprietje hooi, een toetsje
tropisch fruit maar in de mond heftig rondspringende zuren, kruisbessen, zeer
mondschonend. Heftig en imponerend. De man lijkt op een aaibare teddybeer, z’n
wijnen zijn veel minder gepolijst. De onvolmaaktheid zit ‘m hier vooral in de
discrepantie tussen neus en mond. Om bij het proeven van oesters te blijven:
eerst romig & zacht onmiddellijk gevolgd door ziltheid, jodium en scherpte.
Een volmaakte carrousel van smaken.
FOTOPORTRET MARC OLLIVIER
Marc Ollivier tussen Melon de Bourgogne; z’n moeilijk te vinden
‘chateau’; pneumatische pers; fermentatieruimte; checken van de rijpende
Muscadet in ondergrondse tanks; een ongewoon kijkje in zo’n tank; verticale
proeverij met oesters voor z’n Amerikaanse importeur.
Hierna begint het Chenin Blanc deel van de
proeverij. Het overzicht:
• Premier Rendez
Vous 2014, Lise & Bertrand Jousset, Montlouis sec
• Anjou Blanc “a
Francois(e)” 2014, Thibaud Boudignon
• Anjou Initial
BB 2013, Agnes & René Mosse, hartendief Peter
(De proefnotitie van
Harold Hamersma wil ik de lezer niet onthouden. “Draagt hetzelfde verleidelijke
witfruiten parfum en deelt venkelkwaliteiten met Les Bonnes Blanches, maar
heeft ook nog een killer body. Vandaar de naam. Rijper, voller, meer van alles,
zoet en zuur. Het water in de mond, dat niveau. Een stoot van een wijn. Maar wel met diepgang. Proeven is ‘Mon dieu’
verzuchten.”)
• ‘Les Choisilles’
2010, François Chidaine, Montlouis sur Loire
• ‘La Butte’ 2014,
Domaine des Bonnes Gagnes, Coteaux de l’Aubance (zoet) [kurk]
Alle Chenin Blancs zijn verbazend veelzijdig.
Van superdroog tot zoet en alles daar tussenin. Van vriendelijk tot hautain,
van verleidelijk tot afwerend, van rondborstig tot staalhard, het komt in deze
5 flessen allemaal voorbij.
Van deze ‘nieuwe helden’ uit de streek licht ik
er weer één uit met een portret, François Chidaine. Ook al omdat Chidaine
degene was die Montlouis eigenhandig ‘op de wijnkaart’ heeft gezet. En toegegeven, het was een moeilijke keuze,
want alle wijnen waren een feest om te proeven. Voor mij won Chidaine op punten
van de BB, vanwege de kleur (flonkerend geel met groengloed) en de
tegenstellingen in de mond met bitters, kracht, citrus, vrolijkheid en weer die
bitters. Een schoolvoorbeeld van onvolmaakte volmaaktheid. Zie bij de bronnen voor meer
achtergrondinformatie over Jousset en Mosse.
FOTOPORTRET CHIDAINE
François
Chidaine; wijngaard Les Bournais met hond en oude chenin-stokken; de
wijnmakerij in Husseau; inox in de kelders; rijping op vat, z’n eerste tractor
(Mc Cormick F240 Verger Vigne); een vat Les Choisilles.
Na zijn studie aan de wijnbouwschool begon
François samen te werken met zijn vader Yves. Niet lang daarna besloot Yves met
pensioen te gaan en zijn 4 hectare over te dragen aan zijn zoon. Die besloot
over te stappen op biologische teeltmethoden en daarna biodynamisch te gaan
verbouwen. Al in 2003 kreeg hij de demeter
certificering. Zo werd hij een lichtend voorbeeld voor onder andere Boudignon
en Mosse. (De à François(e) zou deels voor deze
Montlouis-eerlijk-en-puur-pionier bedoeld kunnen zijn).
Zowel in de
Muscadet-streek als in de centraal-Loire gebied kwamen nogal wat wijngaarden
vrij doordat de kinderen van oude wijnboeren geen belangstelling hadden voor
het harde 24/7 werk en naar de stad trokken voor werk, regelmaat en zekerheid.
Zo kon je als ambitieuze wijnmaker wijngaarden kopen of huren tegen redelijke
prijzen. Chidaine heeft inmiddels 37 hectare bij elkaar gesprokkeld; 20 in
Montlouis, 10 in Vouvray en 7 in Touraine. En inderdaad, het wordt eentonig:
veel werk in de wijngaard (biodynamische ‘501-mengsels’ zijn arbeidsintensief
om te maken) opletten voor schimmels en ongedierte en dat passend (of helemaal
niet) bestrijden. Handmatige oogst, 2 of 3 rondes door de wijngaard om alleen
de rijpste druiven te plukken. Wederom zeer zacht persen, wilde gisten, lange
spontane vergisting in houten vaten, om de tien jaar vernieuwd. Zo weinig
mogelijk sulfiet toevoegen. Wel een lichte filtering. Maar kijk die kelders
toch eens. De typische kelderlucht moeten we er maar even bij bedenken.
Conclusie: een perfecte proefavond met een
zeer doordachte keuze van wijnen en wijnmakers. Meer dan genoeg karakter en
weerbarstigheid. Helaas kon het kurkduiveltje twee keer toeslaan.
Onvolmaaktheid heeft kennelijk twee gezichten. Wij genoten vooral van het
onvolmaakte gouden randje van volmaaktheid.
Verslag en proefnotities Hans Lodewijkx
Bronnen
Het meeste beeldmateriaal komt van deze
website: www.wineterroirs.com.
Een
overvol juweeltje met verhalen en fotoreportages van wat alternatievere
wijnmakers in Frankrijk. Een kleine (?) schatkamer met verzamelingen,
uitstapjes en verslagen van proeverijen van hier (Parijs) tot Tokio. Bewonder
alleen al de verzameling Russische anti-alcoholposters.
Lees op deze site over Lise & Bertrand
Jousset en de harde overgang van traditionele (lees: bespoten en verwaarloosd)
naar biodynamische wijnbouw en de moeilijke beginjaren van een
wijndomein-met-principes.
http://www.wineterroirs.com/2010/11/lise_bertrand_jousset.html
De fotoportretten zijn aangevuld met fotomateriaal van Buveurdevin, Jimsloire,
Dressner en McCarus
Uitstekende websites (Frans/Engels) >
Meer over Loire-wijnen: http://jimsloire.blogspot.co.uk/
